عوارض تعویض مفصل زانو چیست؟ مانند هر عمل جراحی دیگری، جراحی تعویض مفصل زانو خطراتی را به همراه دارد. عوارض ممکن است شامل سفتی، کلیک کردن، عفونت احتمالی و … باشد. در حالی که ممکن است مشکلاتی رخ دهد، تعویض مفصل زانو، که به آن آرتروپلاستی زانو نیز گفته می شود، معمولاً میزان موفقیت بالایی دارد.
مشکلات جدی در کمتر از 2 درصد افراد رخ می دهد.در این مطلب مشکلات احتمالی تعویض مغصل زانو و همچنین علل بالقوه و عوامل خطر را مورد بحث قرار می دهیم.
عوارض و خطرات تعویض مفصل زانو چیست؟
جراحی تعویض مفصل زانو خطرات مختلفی را به همراه دارد. برخی از آن ها مستقیماً ناشی از جراحی هستند، در حالی که برخی دیگر از واکنش بدن به عمل ناشی می شوند.
1-عفونت
عفونت ها از عوارض جدی عمل تعویض مفصل زانو هستند. با این حال، فقط در کمتر از 2٪ از افرادی که این روش را انجام داده اند رخ می دهد.
عفونت های تعویض مفصل زانو به طور کلی به عفونت های زودرس و دیررس تقسیم می شوند:
- عفونت های اولیه در عرض شش هفته پس از جراحی اصلی رخ می دهد. آن ها معمولاً در نتیجه باکتری های پوستی هستند که از محل برش های جراحی وارد می شوند. درمان ممکن است شامل استفاده از آنتی بیوتیک های مناسب برای چند هفته یا ماه باشد.
- عفونت های دیررس حداقل شش هفته پس از جراحی رخ می دهد. معمولاً ناشی از باکتری های موجود در جریان خون هستند که راه خود را به مفصل زانو پیدا می کنند. درمان این عفونت‌ها ممکن است دشوار باشد و معمولاً نیاز به برداشتن مفصل مصنوعی زانو باشد.
اقدامات پیشگیرانه، مانند مصرف آنتی بیوتیک های تجویز شده قبل و بعد از جراحی، می تواند به کاهش خطر عفونت کمک کند.
2-لخته شدن خون
لخته شدن خون یکی از مهم ترین خطرات جراحی تعویض مفصل زانو است. اگر جراحی به رگ خونی آسیب برساند یا فرد تا چند روز پس از عمل حرکت نکند، جریان خون کاهش می یابد و ممکن است لخته خون ایجاد شود.
لخته شدن خون در یکی از وریدهای عمقی پاها ترومبوز ورید عمقی (DVT) نامیده می شود. اگر لخته آزاد شود، می تواند به ریه ها رفته و جریان خون را مسدود کند. این انسداد آمبولی ریه نامیده می شود و می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
حرکت دادن پاها، راه رفتن بعد از تعویض مفصل زانو و پوشیدن زانو بند پس از جراحی می تواند به جلوگیری از تشکیل لخته کمک کند.
3-درد و تورم
درد و تورم پس از جراحی شایع است، اما شدت این علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
پزشکان معمولا برای کمک به مدیریت هر گونه ناراحتی پس از جراحی مسکن‌های تجویز می‌کنند. این نسخه معمولاً فقط برای یک دوره کوتاه معتبر است، اما اگر درد چند ماه پس از جراحی ادامه یابد، پزشک ممکن است درمان های دیگری را تجویز کند.
ممکن است بعد از جراحی ورم در زانو، مچ پا و پا وجود داشته باشد. استفاده از کمپرس یخ و انجام ورزش های سبک می تواند به کاهش تورم کمک کند.
4-خون ریزی
خونریزی حین و بعد از جراحی طبیعی است. در موارد نادر، فرد ممکن است خون زیادی را در طول عمل از دست بدهد و نیاز به تزریق خون داشته باشد.
گاهی اوقات، پس از جراحی، خون می تواند زیر پوست جمع شود و باعث تورم شود. اگر این اتفاق بیفتد، حتما باید به پزشک خود مراجعه کنید.
5-آسیب اعصاب و شریان
در موارد نادر، جراح ممکن است به طور تصادفی یک عصب یا رگ خونی را که نزدیک به زانو است برش دهد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است یک عمل جراحی دوم برای ترمیم آسیب لازم باشد. بریده شدن عصب می تواند باعث از دست دادن شود، احساس یا حرکت در ناحیه آسیب دیده، و این گاهی اوقات می تواند دائمی باشد. پس در انتخاب جراح زانو دقت کنید.
6-واکنش آلرژیک
گاهی اوقات، افراد ممکن است واکنش آلرژیک به اجزای فلزی مفصل مصنوعی داشته باشند. در برخی از افراد مبتلا به آلرژی به فلز، قطعات ایمپلنت پاسخی را ایجاد می کند که طیف وسیعی از علائم از جمله تورم، بثورات و تاول را ایجاد می کند.
در موارد نادر، واکنش‌های آلرژیک می‌تواند علائمی را در بدن ایجاد کند، مانند ضعف، اسهال، سردرد و از دست دادن عملکرد در ناحیه ایمپلنت.
افرادی که در گذشته واکنش‌های پوستی به زیورآلات فلزی داشته‌اند، یابد در جلسه ویزیت قبل از عمل حتما به پزشک خود اطلاع دهند.
7-مشکلات مفصل مصنوعی
یک مفصل جدید می تواند شل شود، فرسوده شود یا ثبات خود را از دست بدهد. اگر مفصل شل شود، فرد احتمالاً پس از جراحی درد و سفتی مداوم را تجربه خواهد کرد.
8- سفتی زانو
سفتی زانو پس از تعویض، اغلب قابل درمان است. یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که افراد پس از تعویض زانو با آن مواجه می‌شوند، سفت شدن مفصل زانو است. این می‌تواند در فعالیت‌هایی که نیاز به خم شدن زیاد دارند، از جمله پایین رفتن از پله‌ها، نشستن روی صندلی یا پیاده‌شدن از ماشین، مشکل ایجاد کند.
مدیریت سفتی مفصل زانو پس از تعویض ممکن است شامل فیزیوتراپی مناسب و مدیریت درد، و همچنین مداخلات جراحی جزئی، و به ندرت، جراحی تجدید نظر زانو باشد.
عوامل خطر سفت شدن مفصل زانو پس از تعویض زانو عبارتند از:
- سفت شدن مفصل زانو قبل از جراحی
- داشتن یک عمل جراحی قبلی زانو
- داشتن شرایط دیگری مانند دیابت، بیماری ریوی یا افسردگی
- عدم مدیریت مناسب درد و یا فیزیوتراپی پس از جراحی
9-صدای کلیک زانو
از آنجایی که مفاصل مصنوعی از فلز و پلاستیک ساخته شده‌اند، شنیدن صدای کلیک، کوبیدن یا ترکیدن در هنگام خم شدن زانو به جلو و عقب غیرمعمول نیست. به طور کلی، سر و صدا بدون درد معمولا مشکلی ایجاد نمی کند.
برخی از دلایل بالقوه کلیک کردن رانو عبارتند از:
- التهاب در بافت همبند
- طراحی ایمپلنت
- شکستگی ایمپلنت
- حرکت بافت نرم روی ایمپلنت
در شرایطی که درد یا تورم زانو با این صداها همراه است، بهتر است به جراح خود مراجعه کنید.
نحوه پیشگیری از عوارض تعویض مفصل زانو
مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از عوارض پس از تعویض مفصل زانو :
1. پیشگیری از عفونت 🦠
🔹 بهداشت زخم: پانسمان را تمیز و خشک نگه دارید.
🔹 آنتی‌بیوتیک طبق دستور پزشک: برای جلوگیری از عفونت، داروها را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید.
🔹 شستن دست‌ها: قبل از لمس زخم یا پانسمان، دستان خود را کاملاً بشویید.
🔹 بررسی علائم عفونت: قرمزی، ترشح چرک، افزایش درد و تب ممکن است نشانه عفونت باشد.
2. جلوگیری از لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی – DVT) 🩸
🔹 مصرف داروهای رقیق‌کننده خون (در صورت تجویز پزشک).
🔹 تحرک زودهنگام: حتی روز بعد از جراحی، بهتر است با کمک فیزیوتراپیست کمی راه بروید.
🔹 پوشیدن جوراب واریس (فشاری) برای بهبود گردش خون.
🔹 حرکات مچ پا و انگشتان پا در حالت نشسته یا درازکش برای جلوگیری از رکود خون.
3. مراقبت از زانو و جلوگیری از آسیب مجدد 🏃♂️
🔹 پرهیز از فشار زیاد روی زانو: از زانو زدن، چمباتمه زدن یا دویدن خودداری کنید.
🔹 استفاده از عصا یا واکر در مراحل اولیه برای کاهش فشار روی زانو.
🔹 انجام تمرینات فیزیوتراپی: به تقویت عضلات اطراف مفصل کمک می‌کند.
🔹 استفاده از کفش مناسب: کفش‌های دارای کفی نرم و بدون پاشنه تیز انتخاب کنید.
4. جلوگیری از سفتی و خشکی مفصل 🤸♂️
🔹 حرکات کششی و ورزشی سبک برای افزایش دامنه حرکتی زانو.
🔹 استفاده از دوچرخه ثابت (با زاویه کم) پس از مشورت با پزشک.
🔹 پرهیز از نشستن طولانی‌مدت: سعی کنید هر یک ساعت یک‌بار بلند شوید و کمی راه بروید.
5. کنترل درد و التهاب 💊
🔹 استفاده از کمپرس یخ در هفته‌های اول برای کاهش ورم و درد.
🔹 مصرف مسکن‌ها طبق تجویز پزشک و پرهیز از مصرف خودسرانه دارو.
🔹 تمرینات تقویتی عضلات اطراف زانو برای پشتیبانی بهتر از مفصل جدید.
6. کنترل وزن و تغذیه مناسب 🥗
🔹 کاهش وزن اضافه: وزن زیاد باعث فشار بیشتر روی مفصل جدید می‌شود.
🔹 مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین و کلسیم برای ترمیم سریع‌تر بافت‌ها.
🔹 نوشیدن آب کافی برای بهبود جریان خون و کاهش التهاب.
7. مراجعه منظم به پزشک 👨⚕️
🔹 پیگیری ویزیت‌های دوره‌ای برای بررسی عملکرد مفصل.
🔹 اگر زانو تورم، درد شدید یا محدودیت حرکتی غیرعادی پیدا کرد، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
کلام آخر
جراحی تعویض مفصل زانو یک روش نسبتا استاندارد است که تحرک و کیفیت زندگی را برای بسیاری از افراد بهبود می بخشد. بهترین راه برای اطمینان از نتیجه مثبت، پیروی از دستورالعمل های جراح است. همچنین فرد باید مطمئن شود که هر سوالی را در مورد مراقبت از مفصل مصنوعی زانو خود پرسیده است.
علاوه بر آن انتخاب پزشک متخصص ارتوپد خوب در اهواز می تواند در کاهش عوارض تاثیر بسزایی داشته باشد. کمتر از 2 نفر از هر 100 نفر بعد از جراحی تعویض مفصل زانو دچار عارضه شدید می شوند و این معمولاً به یک وضعیت سلامتی موجود مربوط می شود.