سیاه شدن سر استخوان ران

سیاه شدن سر استخوان ران که به عنوان نکروز آواسکولار یا نکروز بی‌خونی نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به سر استخوان ران کاهش یافته یا به طور کامل قطع می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود که بافت استخوان به مرور زمان تخریب شود و دچار مرگ سلولی گردد.

علل اصلی نکروز آواسکولار می‌تواند شامل آسیب‌های فیزیکی، مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئیدها، مصرف الکل و بیماری‌های خاصی مانند اختلالات خونی باشد. علائم شایع این وضعیت شامل درد مداوم در ران یا کشاله ران و کاهش حرکت مفصل ران است. تشخیص و درمان سریع این مشکل اهمیت دارد؛ زیرا اگر به موقع درمان نشود، ممکن است نیاز به تعویض کامل مفصل ران پیدا شود.

علل سیاه شدن سر استخوان ران

سیاه شدن سر استخوان ران، یا نکروز آواسکولار، ناشی از قطع یا کاهش جریان خون به سر استخوان ران است. این وضعیت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که عبارتند از:

1. آسیب‌های فیزیکی: شکستگی یا دررفتگی استخوان ران می‌تواند به عروق خونی آسیب برساند و جریان خون به سر استخوان را کاهش دهد.
2. مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئیدها: استفاده‌ی طولانی‌مدت از داروهای استروئیدی (مانند پردنیزولون) می‌تواند تعادل چربی‌ها را مختل کرده و موجب انسداد عروق خونی کوچک در استخوان شود.
3. مصرف زیاد الکل: الکل می‌تواند موجب تجمع چربی در عروق شود و در نتیجه جریان خون به سر استخوان را مختل کند.
4. بیماری‌های خونی و متابولیکی: بیماری‌هایی مانند کم‌خونی داسی‌شکل، دیابت، لوپوس، و برخی اختلالات چربی خون می‌توانند جریان خون را در عروق کوچک مختل کرده و خطر نکروز آواسکولار را افزایش دهند.
5. استفاده از داروهای خاص یا درمان‌های پزشکی: شیمی‌درمانی و پرتودرمانی در بیماران سرطانی یا مصرف برخی داروها می‌توانند به بافت استخوان آسیب زده و جریان خون را کاهش دهند.
6. اختلالات خودایمنی: بیماری‌هایی مانند لوپوس که به سیستم ایمنی بدن آسیب می‌زنند، می‌توانند در خون‌رسانی به استخوان‌ها اختلال ایجاد کنند.

این عوامل، با ایجاد اختلال در خون‌رسانی به سر استخوان ران، خطر نکروز آواسکولار را افزایش می‌دهند که در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث تخریب استخوان و نیاز به جراحی‌های پیچیده مانند تعویض مفصل شود.

علائم سیاه شدن سر استخوان ران

علائم سیاه شدن سر استخوان ران (نکروز آواسکولار) معمولاً به تدریج ظاهر می‌شوند و با گذشت زمان تشدید می‌شوند. برخی از شایع‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:

1. درد در ناحیه ران یا کشاله ران: در مراحل اولیه، ممکن است درد خفیف و متناوب باشد، اما با پیشرفت بیماری، درد شدیدتر و مداوم‌تر می‌شود. این درد ممکن است به زانو یا سایر قسمت‌های پایینی نیز منتقل شود.
2. درد هنگام فعالیت: درد معمولاً هنگام راه رفتن یا فعالیت‌های فیزیکی افزایش می‌یابد و ممکن است هنگام استراحت یا خواب کمتر شود، اما در مراحل پیشرفته حتی در حالت استراحت نیز احساس می‌شود.
3. کاهش دامنه حرکتی مفصل ران: فرد ممکن است در حرکت دادن مفصل ران، مانند چرخاندن یا خم کردن پا، دچار مشکل و محدودیت شود.
4. لنگیدن هنگام راه رفتن: با تشدید بیماری، ضعف و درد موجب می‌شود فرد هنگام راه رفتن لنگ بزند و از تحرکات سریع اجتناب کند.
5. سفتی و خشکی مفصل: ممکن است مفصل ران دچار خشکی و سفتی شود که این مشکل بیشتر در صبح‌ها یا بعد از استراحت طولانی احساس می‌شود.

این علائم به تدریج و با تخریب بیشتر بافت استخوانی سر استخوان ران شدیدتر می‌شوند. اگر این علائم را تجربه کردید، مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های تصویربرداری برای تشخیص و آغاز درمان به موقع بسیار مهم است تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

معاینه و بررسی نکروز استخوان ران

در مراحل اولیه ی بیماری ، عکس رادیوگرافی ساده ی مفصل هیپ طبیعی می باشد و عارضه ای را نشان نمی دهد. اگرچه در تصاویر ام آر آی ممکن است، کانونی کم تراکم در سر استخوان ران مبتلا به نکروز دیده شود. سینتی گرافی استخوان با استفاده از ایزوتوپ تکنیسیوم ممکن است افزایش یا کاهش برداشت ایزوتوپ را در محل نکروز در سر استخوان ران نشان دهد، اما این روش بررسی، نسبت به MRI حساسیت کمتری دارد.

جهت تشخیص بیماری های همراه ، باید بررسی های خونی و بیوشیمیایی کاملی ، صورت گیرد.

درمان سیاه شدگی سر استخوان ران

درمان این بیماری معمولا انجام جراحی است که با توجه به شدت و مرحله ی بیماری صورت می گیرد. اگر بیماری قبل از کلاپس سر استخوان ران در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می توان جهت بهبود ایجاد عروق جدید در استخوان ، با رویکردی ترانس تروکانتریک ، قطعه ی مبتلای استخوان را سوراخ کرد و همزمان جهت تحریک استخوان سازی و حمایت مکانیکی از مفصل ، پیوند استخوان را نیز انجام داد.

در مراحل پیشرفته ی بیماری که کلاپس استخوانی روی داده است ، جهت پوشش بهتر سر استخوان ران و ایجاد سطح مفصلی سالم جهت تحمل وزن، می توان استئوتومی گردن استخوان ران را انجام داد. هنگامی که استئوآرتریت کاملا تثبیت شده است ، برداشتن سر استخوان ران و آرتروپلاستی لگن یا تعویض مفصل لگن ، تنها گزینه ی جراحی خواهد بود.