کیست زانو چیست؟ انواع کیست هایی که در نواحی زانوها ایجاد می شود کدامند و چه علائمی دارد؟ کیست زانو به چه دلایلی رخ می دهد؟ و آیا درمان پذیر است؟در این مقاله از سایت دکتر پویان علوی نژاد، متخصص ارتوپدی و آرتروسکوپی زانو به موضوع درمان کیست زانو می پردازیم.
کیست زانو چیست؟
در حالت کلی، کیست زانو به توده‌ای پر از مایع گفته می‌شود که در ناحیه‌ای از زانو تشکیل می‌شود. این کیست می‌تواند در نواحی مختلف زانو ایجاد شود، اما معمولاً در اثر تجمع مایع مفصلی یا التهاب به‌وجود می‌آید.
انواع کیست؟
کیست زانو دو نوع عمده دارد: یکی کیست منیسک، دومی کیست بیکر. این دو نوع کیست علائم مربوط به خود را دارد و نیز علل مختلفی در آن دخیل است.
کیست بیکر
کیست بیکر یک برجستگی پر از مایع است که در پشت زانو، داخل فضای موسوم به حفره پوپلیتئال ایجاد می‌شود. این کیست معمولاً به‌دلیل تجمع مایع مفصلی ناشی از مشکلاتی مثل آرتروز، التهاب یا پارگی منیسک به وجود می‌آید.
اگرچه ممکن است بدون علامت باشد، ولی در بسیاری از موارد باعث درد، تورم و محدودیت حرکتی در زانو می‌شود، به‌ویژه هنگام خم کردن یا صاف کردن پا. درمان آن معمولاً شامل کنترل علت زمینه‌ای، استفاده از داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی یا در موارد شدید، تخلیه مایع یا جراحی است.
علل موثر بر کیست بیکر
- آرتروز در نواحی زانو
- آرتریت
- مشکلات التهابی که در مفاصل زانو ایجاد می شود
- آسیب به بخش های غضروفی
درمان کیست بیکر
کیست بیکر به طرور کلی درمان ندارد. معمولا این کیست نشاندهنده بیماریهای دیگری مانند روماتیسم مفصلی یا استئوآرتریت است. در صورتی که این بیماری ها درمان شود، کیست بیکر نیز ناپدید می شود. اگر کیست بیکر برای فرد بیمار احساس ناراحتی و درد ایجاد کند، می توان به کمک زانوبندهای طبی، سرمای موضعی، و مصرف داروهای ضدالتهابی درد را کاهش داد. البته در موارد شدیدتر، پزشک ارتوپد با کشیدن مایع کیست و تزریق کورتیکوستروئید به تسکین درد کمک کند. البته جراحی و خارج کردن کیست زانو، از راه های دیگر درمانی محسوب می شود.
کیست منیسک
این کیست در ناحیه ای از زانو ایجاد می شود که منیسک نامیده می شود. این بخش از زانو عهده دار بخش هایی از فعالیت های زانو است. در واقع زمانی که ضربه ای به زانو وارد می شود منیسک بخشی از درد ها را به خود جذب می کند. به نوعی همچون ضربه گیری در هنگام وارد امدن فشار یا ضربه عمل می کند که از درد ضربه ها بکاهد. در برخی از شرایط عللی موجب می شوند که درد هایی در این ناحیه ایجاد شود. در صورتی که در منیسک پارگی رخ دهد موجب می شود که کیست در اطراف آن ایجاد شود. در مواردی مایع اضافی زانو ها یا وارد منیسک پاره می شوند یا اینکه آن را احاطه می کنند.
علائم کیست منیسک
علائم کیست منیسک معمولاً در کنار زانو و در ارتباط با آسیب یا پارگی منیسک دیده می‌شود. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تورم یا برجستگی موضعی در کنار مفصل زانو (معمولاً در قسمت خارجی یا داخلی زانو، بسته به محل پارگی منیسک)
- درد موضعی، به‌ویژه هنگام فشار دادن محل کیست یا فعالیت‌هایی مثل خم‌کردن یا چرخاندن زانو
- احساس گیر کردن یا قفل شدن زانو
- کاهش دامنه حرکتی زانو
- در مواردی ممکن است کیست ناپایدار باشد و اندازه آن تغییر کند، مخصوصاً بعد از فعالیت بدنی
کیست منیسک معمولاً همراه با پارگی منیسک است، بنابراین ممکن است علائم آن با علائم آسیب منیسک هم‌پوشانی داشته باشد. برای تشخیص دقیق، MRI بهترین روش تصویربرداری محسوب می‌شود.
درمان کیست منیسک
پزشک متخصص ارتوپد، برای تشخیص دقیق تر، سونوگرافی و ام آر آی، را پیشنهاد می کند. برای درمان این بیماری در صورت وجود درد، استفاده از داروهای ضد التهابی موثر است. پزشک در برخی موارد محتویات داخل کیست را با سوزن خارج می کند گر چه این روش موقتی است و دیده شده است مایع داخل کیست دوباره از مایع پر می شود. اگر پزشک تصمیم بگیرد با جراحی، این کیست را از بدن خارج کند با استفاده از روش آرتروسکوپی این کار را می کند.
روش های درمانی کیست زانو
یکی از سوالاتی که به صورت پرتکرار از سوی بسیاری از افراد پرسیده می شود این است که آیا کیست زانو درمان می شود یا خیر؟. برای پاسخ گویی به این سوال باید بگوییم که بسته به این که افراد در چه مرحله ای از این بیماری هستند روش های مختلفی بکار گرفته می شود. از جمله روش های درمانی کیست زانو:
- فیزیو تراپی؛ انجام فعالیت های کششی می تواند تا حد زیادی در کاهش درد و علائم این بیماری مثمر ثمر باشد.
- دارو درمانی و استفاده از انواع قرص های مسکن نیز در مواردی بکارگرفته می شود که درد شدید باشد و بیمار نیازمند کمک های دارویی برای تحمل درد باشد.
- در مواردی نیز پزشک توصیه می کند که برای کاهش درد از کمپرس های یخ استفاده کنید.
*توصیه این است که در مدتی که با این مشکل مواجه هستید تلاش کنید که فشار کمتری به نواحی زانو وارد کنید تا از وخیم شدن وضعیت کیست جلوگیری شود.
*البته این نکته را در نظر داشته باشید که در مواردی بدون اینکه روند درمانی خاصی طی شود کیست زانو بهبود پیدا می کند.
جراحی خارج سازی کیست زانو به روش آرتروسکوپی
کیست زانو می تواند خطرناک باشد؟
در بیشتر موارد، کیست زانو خطرناک نیست و به‌تنهایی مشکل جدی ایجاد نمی‌کند. اما اهمیتش در اینه که معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای در مفصل زانو مثل آرتروز، پارگی منیسک یا التهاب مفصل هست. به همین خاطر، بی‌توجهی به اون ممکنه باعث بدتر شدن علت اصلی بشه.
مواردی که می‌تونه مشکل‌ساز یا نسبتاً خطرناک بشه:
- فشار روی اعصاب یا عروق: اگر کیست خیلی بزرگ بشه، ممکنه به اعصاب یا رگ‌های اطراف زانو فشار بیاره و باعث درد، گزگز یا تورم در ساق پا بشه.
- پارگی کیست (مخصوصاً در کیست بیکر): اگه کیست پاره بشه، ممکنه مایع به عضلات ساق پا نفوذ کنه و علائمی شبیه به لخته خون (DVT) بده.
- اختلال در حرکت مفصل: کیست‌های بزرگ ممکنه دامنه حرکتی زانو رو کاهش بدن یا باعث درد مزمن بشن.
- عفونت (نادر): در صورتی که کیست عفونی بشه (مثلاً بعد از ضربه یا تزریق)، می‌تونه جدی و دردناک بشه.
در کل، اگه علائم خفیف باشند، معمولاً با استراحت، دارو و فیزیوتراپی کنترل می‌شن. ولی اگه تورم، درد شدید، یا علائم غیرعادی داشتین، بهتره حتماً با پزشک مشورت کنید.
نتیجه گیری
در پایان به عنوان سخن پایانی این نکته را یادآور می شویم که در برابر تمامی مشکلاتی که زانو با آن مواجه می شود باید حساسیت زیادی داشته باشید. در صورتی که با کوچکترین علائم غیرعادی روبرو شدید حتما در اولین فرصت باید اقدامات تشخیصی و روند درمانی را آغاز کنید تا از پیشروی و حاد شدن مشکلات جلوگیری کنید. از این رو تمامی افراد می توانند بدون نگرانی و دغدغه به بهترین و معتبر ترین پزشکان این حوزه مراجعه کنند و روند درمانی را به آنان بسپارند.