دررفتگی کتف یکی از آسیب‌های شایع در مفصل شانه است که زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان بازو از حفره گلنوئید در استخوان کتف خارج شود. این آسیب معمولاً به دلیل ضربه‌های شدید، سقوط یا حرکات ناگهانی و شدید رخ می‌دهد و می‌تواند باعث درد شدید، تورم، ناتوانی در حرکت شانه و تغییر شکل ظاهری مفصل شود. درمان دررفتگی کتف شامل جااندازی فوری مفصل توسط پزشک، استفاده از آتل یا بانداژ برای تثبیت شانه، و انجام فیزیوتراپی برای بازگشت قدرت و دامنه حرکتی است. توجه به تقویت عضلات شانه و اجتناب از حرکات پرخطر می‌تواند از تکرار این آسیب جلوگیری کند.
درمان دررفتگی مفصل شانه
درمان دررفتگی مفصل شانه بسته به شدت آسیب، وضعیت بیمار، و نوع دررفتگی (قدامی، خلفی یا تحتانی) متفاوت است. درمان شامل مراحل فوری، تثبیت و بازتوانی می‌شود. در ادامه، به جزئیات درمان این آسیب اشاره شده است:
1. اقدامات فوری: جااندازی مفصل
- کمک‌های اولیه:
- حرکت دادن شانه ممنوع است؛ این کار می‌تواند به اعصاب و عروق آسیب بیشتری برساند.
- قرار دادن کمپرس سرد روی محل برای کاهش درد و تورم.
- استفاده از بانداژ یا آتل موقت برای ثابت نگه‌داشتن شانه تا زمان مراجعه به پزشک.
- جااندازی مفصل توسط پزشک:
- پزشک متخصص با تکنیک‌های مناسب (مانند روش‌های هیپوکرات، کوخر یا استیمسون) سر استخوان بازو را به آرامی در حفره گلنوئید بازمی‌گرداند.
- ممکن است نیاز به استفاده از داروهای آرام‌بخش یا بی‌حسی موضعی برای کاهش درد در طول جااندازی باشد.
2. بررسی و ارزیابی پس از جااندازی
- تصویربرداری:
- انجام رادیوگرافی یا MRI برای اطمینان از جای‌گیری درست مفصل و بررسی آسیب‌های همراه (مانند شکستگی استخوان یا آسیب به رباط‌ها و تاندون‌ها).
- ارزیابی عصبی و عروقی:
- بررسی عملکرد عصب‌ها و جریان خون در بازو برای اطمینان از عدم آسیب به عروق یا اعصاب.
بیشتر بخوانید : تعویض مفصل شانه
3. تثبیت و استراحت مفصل
- استفاده از اسلینگ (Sling):
- شانه در حالت بی‌حرکت با یک اسلینگ یا بانداژ تثبیت می‌شود. مدت زمان استفاده بسته به شرایط بیمار معمولاً بین ۱ تا ۳ هفته است.
- اجتناب از فعالیت سنگین:
- بیمار باید از حرکات سنگین یا چرخشی شانه در دوران تثبیت پرهیز کند تا بافت‌ها بهبود یابند.
4. توانبخشی و فیزیوتراپی
- تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی:
- پس از دوران استراحت، جلسات فیزیوتراپی برای بازگرداندن دامنه حرکتی و تقویت عضلات شانه آغاز می‌شود.
- تمرینات شامل حرکات کششی، تقویتی و تعادل‌سازی است.
- پیشگیری از دررفتگی مجدد:
- آموزش تکنیک‌های مناسب برای جلوگیری از فشار بیش از حد روی شانه و تقویت عضلات روتاتور کاف.
5. درمان جراحی (در موارد خاص)
- ضرورت جراحی:
- در مواردی که دررفتگی به طور مکرر رخ می‌دهد یا با آسیب جدی (مانند پارگی رباط‌ها، تاندون‌ها یا شکستگی) همراه است، جراحی توصیه می‌شود.
- جراحی‌هایی مانند بازسازی لابروم گلنوئید (Bankart repair) یا تثبیت کپسول مفصلی برای بازگرداندن پایداری شانه انجام می‌شود.
- دوره نقاهت پس از جراحی:
- بیمار ممکن است برای چند هفته از آتل استفاده کند و سپس وارد برنامه توانبخشی شود.
6. مراقبت‌های پس از درمان
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین:
- بیمار باید حداقل برای ۳ ماه از ورزش‌ها و فعالیت‌های سنگین خودداری کند.
- تمرینات پیشگیرانه:
- انجام منظم تمرینات تقویتی برای جلوگیری از ضعف عضلات شانه.
- پیگیری‌های دوره‌ای:
- مراجعه به پزشک برای ارزیابی وضعیت مفصل و جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت.
علائم دررفتگی شانه
علائم دررفتگی شانه شامل موارد زیر است:
- درد شدید و ناگهانی: در محل مفصل شانه که ممکن است بلافاصله پس از حادثه یا حرکت اشتباه حس شود.
- تورم و التهاب: در ناحیه شانه که به دلیل آسیب به بافت‌های اطراف رخ می‌دهد.
- محدودیت حرکتی: ناتوانی در حرکت دادن شانه یا دست به دلیل درد و بی‌ثباتی مفصل.
- تغییر شکل ظاهری شانه: به نظر می‌رسد که شانه از جای خود خارج شده و فرم طبیعی خود را از دست داده است.
- ضعف عضلانی: در بازو و شانه که به دلیل آسیب به عضلات یا اعصاب اطراف ایجاد می‌شود.
- کبودی یا خون‌مردگی: ممکن است در ناحیه اطراف شانه ظاهر شود.
- احساس بی‌حسی یا سوزش: در بازو یا دست، به دلیل فشار روی اعصاب در ناحیه شانه.
در صورت مشاهده این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد تا مفصل به درستی جاانداخته شود و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود.
علل دررفتگی مفصل شانه
دررفتگی مفصل شانه به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که عمدتاً به ویژگی‌های آناتومیک و حرکتی این مفصل مرتبط است. برخی از شایع‌ترین علل عبارتند از:
- ضربه مستقیم یا سقوط: وارد شدن ضربه شدید به شانه یا افتادن بر روی بازوی کشیده می‌تواند باعث خارج شدن سر استخوان بازو از حفره گلنوئید شود.
- حرکات ناگهانی و شدید: انجام حرکات غیرطبیعی، ناگهانی یا کششی که فراتر از دامنه طبیعی مفصل باشد، ممکن است منجر به دررفتگی شود.
- آسیب‌های ورزشی: ورزش‌هایی که نیاز به حرکات پرخطر شانه دارند، مانند فوتبال، والیبال، ژیمناستیک یا وزنه‌برداری، خطر دررفتگی شانه را افزایش می‌دهند.
- ساختار آناتومیک شانه: مفصل شانه بیشترین دامنه حرکتی را در میان مفاصل بدن دارد، اما این آزادی حرکت به قیمت کاهش پایداری است، که آن را مستعد دررفتگی می‌کند.
- ضعف یا آسیب عضلات و رباط‌های اطراف شانه: ضعیف شدن بافت‌های نگهدارنده مفصل شانه به دلیل آسیب قبلی یا مشکلات ژنتیکی می‌تواند باعث ناپایداری و دررفتگی شود.
- سابقه دررفتگی قبلی: پس از اولین دررفتگی، احتمال تکرار این آسیب افزایش می‌یابد، زیرا بافت‌های نگهدارنده شانه ممکن است آسیب‌پذیرتر شوند.
- تصادفات یا آسیب‌های شدید: تصادفات رانندگی یا حوادث صنعتی که فشار قابل توجهی به شانه وارد می‌کنند، می‌توانند باعث دررفتگی شوند.
- مشکلات مادرزادی یا ژنتیکی: در برخی افراد، مفاصل به طور طبیعی انعطاف‌پذیرتر هستند که این امر خطر دررفتگی را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از این آسیب شامل تقویت عضلات شانه، رعایت تکنیک‌های درست در حرکات ورزشی و اجتناب از حرکات ناگهانی و پرخطر است. اینستاگرام دکتر پویان علوی نژاد