سندرم پلیکا زمانی ایجاد می شود که غشای سینوویال به سمت فضای مفصلی، چین بخورد که به آن پلیسه یا synovial fold پلیکا گفته می شود. معمولا سندرم پلیکا در بخش درونی مفصل زانو ایجاد می شود مفصل زانو به واسطه ی کپسول مفصلی پوشانده شده است که یکی از وظایف اصلی این کپسول، تقویت پایداری مفصل زانو می باشد. در ادامه ی مطلب به تعریف سندرم پلیکا وسوالاتی مانند سندرم پلیکا مربوط به کدام عضو از بدن می باشد؟ علائم سندرم پلیکا چیست؟ چه راهکاری برای درمان این سندرم وجود دارد؟ می پردازیم.
سندرم پلیکا چیست؟
پلیکا زانو یک چین طبیعی در پوشش کپسول مفصل زانو است. پوشش مفاصل از یک بافت نازک و لغزنده به نام بافت سینوویال تشکیل شده است. بافت سینوویال در زانو دارای پلیکا (چین) است که حرکت استخوان ها را بدون محدودیت امکان پذیر می کند. در مفصل زانو چهار چین سینوویال پلیکا وجود دارد. چینی که معمولاً خود را به عنوان یک مشکل بالینی نشان می دهد، پلیکا داخلی است که به صورت جانبی به انتهای پایین کشکک (کشکک زانو) به انتهای تحتانی استخوان ران (استخوان ران) در سمت داخلی یا داخلی زانو متصل می شود. سندرم پلیکا زانو و سندرم پلیکا سینوویال به التهاب در هر یک از چهار پلیکا اشاره دارد، به عنوان منبع درد، که ناشی از استفاده بیش از حد از حرکات تکراری است. سندرم پلیکای زانو بیشتر در دوندگان و دوچرخه سواران دیده می شود.
عوارض سندرم پلیکا
معمولا سندرم پلیکا عارضه ی خاصی را به فرد تحمیل نمی سازد. اما نکته ی قابل توجه در این موضوع این است که؛ اگر مفصل زانو به طور مدام حرکت کند، ممکن است این سندرم تحریک شود و مشکلاتی را برای فرد ایجاد سازد. فردی را در نظر بگیرید که مبتلا به پلیکا می باشد. این فرد ممکن است در حین دوچرخه سواری، دویدن، بالا و پایین رفتن از پله و … دچار زانو درد شود.
علت این زانو درد التهاب و تورم پلیکا می باشد. زیرا در مواقعی که فشار یا ضربه ای ناگهانی به مفصل زانوی فرد وارد شود، کشش ناگهانی پلیکا باعث ایجاد تورم و التهاب و در نتیجه احساس درد در مفصل زانو می شود. غشای سینوویال به دنبال التهاب و تورم پلیکا ضخیم تر می شود. این ضخامت باعث افزایش آسیب پذیری مفصل زانو می شود. در این حالت فرد با انجام حرکات و فعالیت های ساده و خفیف نیز دچار زانو درد می شود.
علائم سندرم پلیکا
یکی ازعلائم مشهود در سندرم پلیکا، زانو درد می باشد. علت این زانو درد همانطور که در مطلب فوق بیان شد، التهاب و تورم پلیکا می باشد. این درد به هنگام خم کردن زانو، بالا و پایین رفتن از پله ها و … بیشتر می شود. علت افزایش درد زانو، لغزیدن پلیکا روی کندیل استخوان ران می باشد. در این حالت مفصل زانوی فرد به لمس کردن حساس می شود و ممکن است با فشار دادن زانو، احساس درد نیز افزایش یابد.
از علائم دیگر که رایج هستند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- زانو درد معمولا در سمت داخلی یا جلوی زانو
- احساس ضربه خوردن در سمت داخلی (داخل) زانو هنگام خم شدن
- تورم (نادر)
- در افراد لاغرتر، یک نوار حساس از بافت ممکن است در زیر پوست احساس شود
تشخیص سندرم پلیکا
به دلیل شباهت بسیار زیاد علائم ناشی از سندرم پلیکا با سایر بیماری های مفصلی (مانند: آرتروز زانو، پوکی استخوان و …)، تشخیص این بیماری بسیار حساس و نیازمند دقت متخصص ارتوپدی می باشد.
1- یکی از راه های تشخیص مناسب سندرم پلیکا، رد شدن ابتلا به سایر بیماری های مفصلی می باشد.
متخصص ارتوپدی با گرفتن شرح حال از بیمار بررسی های خود را آغاز می کند. در اکثر موارد بیمار ابراز می کند که بعد از ترومای مستقیم به ناحیه ی قدامی زانو، دچار درد در این مفصل شده است. احساس درد در این افراد با صاف کردن کامل مفصل زانو شدت می یابد.
2- تهیه ی گرافی های تشخیصی مانند MRI نیز یکی از راهکارهای موثر در تشخیص مناسب سندرم پلیکا می باشد.
زیرا متخصص ارتوپدی با بررسی گرافی های تهیه شده می تواند مفصل زانو را به طور دقیق تری مورد معاینه قرار دهد و حتی احتمال وجود سایر بیماری های مفصلی را بررسی نماید.
سندرم پلیکا زانو چگونه درمان می شود؟
درمان غیر جراحی:
معمولا متخصص ارتوپدی در مراحل اول از تکنیک های غیرتهاجمی به منظور درمان این سندرم بهره می گیرد. به طور مثال پزشک راهکارهای زیر را برای درمان سندرم پلیکا تجویز می نماید:
– دوری از فعالیت های شدید بدنی مانند: دوچرخه سواری و…
– دارو درمانی (مانند داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی)
– انجام فعالیت های ورزشی که باعث تقویت عضلات اطراف زانو (مانند عضلات چهار سر ران و همسترینگ) می شوند.
اکثر افراد با گزینه های درمانی محافظه کارانه به خوبی عمل می کنند. استفاده از NSAID ها (ضدالتهاب های غیر استروئیدی) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن و همچنین یخ زدن زانو نیز می تواند درد و التهاب را کاهش دهد. تزریق کورتیکواستروئید در زانو می تواند به مدیریت التهاب پلیکا کمک کند، اما باید به مقدار کم استفاده شود.
درمان جراحی:
اگر هیچکدام از روش های غیرتهاجمی مذکور نتوانند علائم ناشی از سندرم پلیکا را کاهش دهند، پزشک از آرتروسکوپی زانو به منظور درمان این سندرم استفاده می کند. همانطور که در مقاله ی آرتروسکوپی زانو در اهواز ذکر شده است، این تکنیک هم در تشخیص بیماری و هم در درمان بیماری های مفصلی مورد استفاده قرار می گیرد. جراحی به روش آرتروسکوپی (با استفاده از برش های کوچک و دوربین کوچک) انجام می شود. پلیکای علامت دار حذف می شود.
ناحیه ای که پلیکا گرفته می شود با بافت اسکار بهبود می یابد. معمولاً هیچ مشکل عملکردی در ارتباط با برداشتن پلیکای علامت دار زانو وجود ندارد. فیزیوتراپی ممکن است پس از انجام جراحی ضروری باشد. به گونه ای که؛ جراح ارتوپد با وارد کردن آرتروسکوپ به مفصل زانو می تواند وجود سندرم پلیکا را به طور قطعی تایید کند. بعد از تشخیص نهایی این سندرم، جراح با برداشتن نواحی ملتهب و متورم پلیکا می تواند به کاهش علائم ناشی از این سندرم و درمان آن کمک کند.